Taal Telt: verbreden en versterken taalontwikkeling

In 2021 zijn vier basisscholen van Kindante en 10 aan deze scholen verbonden peuteropvanggroepen van MIK Kinderopvang en Spelenderwijs in Sittard Noord-Oost gestart met het project Taal Telt, gesubsidieerd door gemeente Sittard-Geleen. Het project heeft als doel om de taalontwikkeling van kinderen van 0 tot 4 jaar te verbreden en versterken door te werken vanuit eenzelfde visie en methode in het onderwijs en peuteropvang. Hierdoor wordt een zo goed mogelijke overdracht en overstap van peuteropvang naar basisschool gerealiseerd. In een rondetafelgesprek vertellen initiatiefnemers van Taal Telt en medewerkers vanuit het onderwijs en peuteropvang over het ontstaan, het doel en de praktijk van dit mooie project.

Aan tafel zitten Marian Hambeukers, locatiemanager binnen de kinderopvang van MIK & PIW Groep, Mayke Zijlstra, directeur van BS Overhoven en de Taalschool, Germaine Puts en Marjolein Cremers, leerkrachten van de Taalschool en Antoinette Drieman, pedagogisch medewerker. Al snel blijkt met hoeveel passie, enthousiasme en drijfveren ze zich inzetten voor dit project.

De basis

“We merkten dat steeds meer kinderen in onze peuteropvang een achterstand hebben in Nederlandse woordenschat en taalontwikkelingsniveau. Onze medewerkers kregen van die kinderen weinig respons en liepen vast. We merkten dat het gewone VVE aanbod voor deze kinderen onvoldoende bleek te zijn om de achterstanden in te halen. VVE is er voor kinderen die een risico op een leer achterstand hebben. We hebben daarom contact gezocht met de Taalschool om te kijken wat we konden doen. Het is namelijk enorm belangrijk dat kinderen in de peuteropvang een basis leggen op taalniveau zodat ze een goede overstap kunnen maken naar het basisonderwijs”, legt Marian uit.

Doorstromen naar reguliere school

“Vaak komen deze kinderen die een achterstand hebben op taalgebied na de peuteropvang terecht op de Taalschool”, vervolgt Mayke. “Op de Taalschool bieden we NT2-onderwijs aan kinderen die niet of nauwelijks Nederlands praten. Dat zijn onder andere kinderen die uit andere landen komen, verhuisd zijn of zijn moeten vluchten. We zien echter dat maar liefst een op de drie kinderen van de Taalschool in Nederland is geboren. Zij praten thuis geen Nederlands, waardoor ze een achterstand in de Nederlandse taal hebben als ze naar de basisschool gaan. Doel van dit project is dat deze kinderen, door hen al in de peuteropvang een extra versterkt taalaanbod te geven, door kunnen stromen naar een reguliere basisschool in plaats van de Taalschool.”

Handen in elkaar

Door dus al vroegtijdig aandacht te hebben voor woordenschat, taal en taalontwikkeling, met de juiste methode én door de verbinding te maken tussen opvang en school, kan er een zo goed mogelijke analyse, aanpak en overdracht worden gerealiseerd. De vier scholen (KC Sittard, BS Lahrhof, IKC Loedoes en BS Overhoven) en de tien peuteropvanggroepen hebben daarom de handen in elkaar geslagen. “De basis van woordenschat en taalontwikkeling moet echt omhoog”, constateert iedereen aan tafel. “Het is een tendens dat het niveau lager is geworden. Door hierop in te spelen profiteren álle kinderen. De basis van begrijpend lezen wordt echt beter.”

LOGO 3000

In het NT2-onderwijs wordt gewerkt met de methode LOGO 3000. Deze methode hanteert 3000 belangrijke woorden die kinderen leren voordat ze in groep 3 starten met lezen en schrijven. Als ze deze woorden beheersen, hebben ze voldoende woordenschat om de overstap naar het reguliere basisonderwijs te maken. “De methode werkt heel goed in het NT2-onderwijs”, vertellen Marjolein en Germaine. “Er wordt gebruik gemaakt van realistische, sprekende afbeeldingen; leuk en aantrekkelijk voor de kinderen. We merken groot verschil sinds we met deze methode werken. De kleuters zijn meer geboeid en betrokken bij activiteiten waarbij LOGO 3000 wordt ingezet.”

Vanwege de goede ervaringen is de methode LOGO 3000 ook ingezet bij het project Taal Telt. “Het wordt verweven in het huidige VVE-aanbod, want door wet- en regelgeving mag het niet in plaats van. Juist dit vormt ook een uitdaging. Voor de medewerkers moet het niet een gevoel zijn dat het iets extra’s is, dat er weer iets bij komt.”

Samenwerken en dezelfde taal spreken

“We hebben gemerkt dat medewerkers in eerste instantie zeiden: ‘Weer iets dat erbij komt’, maar velen zijn nu echt enthousiast. Wij zijn vanuit de Taalschool voor 0,4 fte vrijgeroosterd om onze collega’s te helpen, om mee te kijken en te denken, uitleg te geven en ze te coachen”, leggen Marjolein en Germaine uit. “En vanuit MIK & PIW Groep zijn vier pedagogisch medewerkers gefaciliteerd om zich te trainen om specialist te worden op het gebied van LOGO 3000 en deze methode te verweven met de VVE-methode”, vult Antoinette aan.

Bewustwording

“LOGO 3000 geeft een handvat voor de medewerkers en ze zijn er bewust mee aan de slag. Er zijn al grote stappen gezet. We zijn er zeker nog niet, hebben nog veel te doen om alle neuzen dezelfde kant op te laten staan. Maar we zien veel kansen en mogelijkheden. Ook is er nog werk aan de winkel om ouders mee te nemen en te betrekken.”

Tussentijdse evaluatie

Er is een nulmeting gedaan bij de kinderen, de follow-up metingen staan op korte termijn op de planning. Wel zijn in tussentijdse evaluaties al een paar mooie neveneffecten te zien. Zo zijn de medewerkers van de peuteropvang en de groepen 1 en 2 van de scholen veel meer gaan samenwerken, spreken meer dezelfde taal. Daardoor is een verbetering zichtbaar in de doorgaande lijn van peuteropvang naar basisschool. Ook is er nu veel meer kennis bij de pedagogisch medewerkers over taalontwikkeling van VVE-peuters en bij leraren over de taalontwikkeling van NT2 kleuters. En doordat kinderen meer taal hebben, kunnen ze zich beter uiten en merken de initiatiefnemers dat kinderen in sociale situaties minder snel gefrustreerd raken.

Borgen

“We zijn heel blij dat we subsidie hebben gekregen van de gemeente. Ze zijn enthousiast en welwillend om dit project ook uit te breiden naar andere scholen. Maar we willen dit goed borgen, ook zonder subsidie. Dan moeten we zorgen voor blijvende coaching of overdracht door specialisten. Niet alleen om de kennis van huidige medewerkers op peil te houden, maar ook om nieuwe medewerkers mee te nemen in het versterkt aanbod op taalontwikkeling. Het moet ingebakken raken op de scholen en peuteropvang. Want kinderen profiteren hier echt van!